Geachte heer Burgemeester, Schepenen en elkeen in zijn functie en hoedanigheid,

Beste mensen van Bergom,

Ik voel mij vereerd om hier bij deze gelegenheid spreekbuis te mogen zijn voor de Bergomse gemeenschap van nu, die de gebeurtenissen van 75 jaar geleden herdenkt. 

Slechts weinigen onder ons, maar wel onze ouders en grootouders, beleefden toen het einde van de verschrikkingen van een meer dan 4 jaren durende Duitse bezetting. 

Hier in Bergom zelf zijn in de oorlog nooit Duitse soldaten gelegerd geweest en werd, gelukkig maar, tijdens de dagen van de bevrijding geen slag geleverd. 

Wel zag men hier de terugtrekkende Duitsers passeren, te voet en met verschillende vervoermiddelen, door wat toen de Kaaistraat heette. Ze kwamen vanuit de richtingen Herselt en Westmeerbeek en trokken naar de Marly, door de Polderstraat, naar Westerlo, Zammel, Oosterlo en Stelen. 

De Duitsers waren totaal ongeordend en oogden zeer vermoeid. Een schril contrast met het beeld van de invallende Duitsers in mei 1940. 

In de Polderstraat, tussen de Marly en het washuis werden ze aangevallen en beschoten door Engelse vliegtuigen. Er sneuvelden 2 Duitse soldaten en verschillende van hun paarden. Een gelegenheid die onze mensen niet lieten voorbijgaan om, gewapend met messen, paardenvlees binnen te halen. Een welgekomen extraatje na alle oorlogsellende. 

Op dinsdag 5 september 1944, om 11 uur ’s avonds, trok de laatste Duitse soldaat, in het donker door Bergom. Daarna zijn er nooit nog Duitse soldaten gezien in deze omgeving. 

Slechts één dag later, op woensdag 6 september 1944, verschenen de eerste Engelsen met 3 jeeps in Bergom. Ze kwamen uit de richting Westmeerbeek en reden richting Westerlo. 

Daarna volgden grote groepen van het RASC (Royal Army Service Company), de bevoorradingstroepen van het Engelse leger. 

Tijdens de hevige gevechten aan het Albertkanaal in Stelen, moesten deze bevoorradingstroepen hier ter plaatse blijven en wachten tot de gevechten afgelopen waren. Ze werden ondergebracht in grote tenten in de weiden langs de Provinciebaan en in de Kaaistraat. Aangezien ze eigenlijk niets te doen hadden brachten ze hun tijd door met op café gaan en kennismaking met de plaatselijke bevolking, vooral dan met het jonge vrouwvolk, dat zich de aandacht van deze stoere jonge mannen genoeglijk liet welgevallen. 

Ze deelden koffie, thee, chocolade, sigaretten en kauwgom uit aan kinderen en volwassenen. 

Ter ondersteuning van de gevechten in Stelen werden in Kipdorp, aan de Pé van Sus Lis (Petrus Korthout) Engelse kanonnen opgesteld. Zij beschoten de Duitse stellingen op de noordoever van het Albertkanaal. 

De Engelse soldaten lieten ook een unieke herinnering na in Bergom: 2 mannen kerfden hun namen in de schors van 2 bomen in het park, tegenover het kerkhof. Vandaag nog altijd zichtbaar. We hebben hier wel geen oorlogsmonument, maar de Engelsen hebben hier dan toch een natuurlijke herinnering achtergelaten. 

Kort na de bevrijding is er een V1, die op weg was naar Antwerpen, neergestort op de Laarberg. Er waren geen slachtoffers, maar er werd veel schade toegebracht aan het huis van ‘Dieneke’ en aan de ‘Lare Hut’. De put die geslagen werd door deze bom is nog tientallen jaren zichtbaar geweest. 

Afgezien van de troepenbewegingen van de aftrekkende Duitsers en van de oprukkende Engelsen, zijn er in Bergom op de dag van de bevrijding en de dagen ervoor en erna, geen bijzondere gebeurtenissen met soldaten geweest. 

Dat betekent helemaal niet dat die dag geen betekenis zou gehad hebben voor de mensen van toen. 

Integendeel! 

Ze waren beVRIJd van de bezetters. 

Ze konden terug vrij bewegen, vrij denken, vrij ademen en onbezorgd slapen. 

De jongen mannen moesten niet meer onderduiken en konden terug op straat komen en vrij bewegen zonder schrik om opgepakt te worden en afgevoerd te worden naar Duitsland. 

De mensen moesten hun geiten en varkens niet meer verstoppen uit schrik dat ze meegenomen werden door de Duitsers die ook voortdurend voedsel nodig hadden. 

Alle angsten die het gevolg waren van de oorlog, konden ineens, plots, losgelaten worden 

De mensen konden terug zichzelf zijn, zonder rekening te moeten houden met de eisen van de vreemde bezetter. 

Misschien is dat de voornaamste gedachte die we moeten onthouden uit die tijd en die we tot vandaag moeten blijven huldigen: 

Wij moeten onszelf kunnen blijven, ongestoord door vreemde invloeden! 

Ik wens u nog een heel plezierig bevrijdingsbal en dank u voor uw aandacht. 

Staf Carens